Στο λιμάνι του Αμστερνταμ

Γράφει ο...Βαγγέλης ο Τουλίπας

Πάνε πολλά χρόνια από τότε. Τότε που κάποιοι τύποι οι οποίοι έμοιαζαν εμφανισιακά περισσότερο με μέλη ροκ συγκροτήματος παρά με ποδοσφαιριστές, ξεκίνησαν να παίζουν ποδόσφαιρο σε ένα στιλ που όμοιό του δεν είχε δει η Ευρώπη και ο κόσμος ολόκληρος. «Απλωμένοι» για να μεγαλώνουν τον χώρο όταν επιτίθενται, πρέσινγκ και σμίκρυνση του χώρου όταν αμύνονταν, ρυθμός που δύσκολα παρακολουθούσε ο αντίπαλος, κατάργηση στερεότυπων θέσεων και πολλά ακόμα. «Τόταλ Φούτμπολ» το είπαν οι ειδικοί και το όνομα Αγιαξ έγινε συνώνυμο του καλού ποδοσφαίρου, του επιθετικού ποδοσφαίρου, του ποδοσφαίρου που βασίζεται στην ομαδικότητα, στην τέχνη, στην απλότητα.

Το μυστικό του «Αίαντα» δεν ήταν και τόσο...μυστικό. Οι ακαδημίες της ολλανδικής ομάδας δούλευαν εντατικά και παρήγαγαν συνεχώς παίκτες. Δεν ήταν βέβαια όλοι Κρόιφ και Νέεσκενς, όμως καλοί ποδοσφαιριστές συνέχισαν να βγαίνουν, με μεταγραφή έρχονταν όσοι ταίριαζαν στη φιλοσοφία που προήγαγε ο σύλλογος και ορισμένοι από αυτούς υπήρξαν πραγματικά σπουδαίοι. Ενας Μάρκο Φαν Μπάστεν. Ενας Κλάιφερτ, ένας Ντάβιντς, ένας Φαν Ντερ Σάαρ και τόσοι άλλοι. Ο Αγιαξ, βασιζόμενος στις ακαδημίες του, στην αλάνθαστη φιλοσοφία του, ξόδευε επιλεκτικά για μεταγραφές, έφτιαχνε μόνος του τους παίκτες που ήθελε και έφτανε στις κατακτήσεις τίτλων, με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο.

Οσοι υποστηρίζουμε τη Μπάρσα, δεν θέλουμε να φανούμε αχάριστοι. Αυτό το μοντέλο δανείστηκε η Μπάρσα, αυτό το μοντέλο και αυτή τη νοοτροπία καθιέρωσε ο σύλλογος και μόνο ζημιωμένος δεν βγήκε. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη προσφορά του Γιόχαν Κρόιφ στο σύλλογο κατά τη γνώμη μου, πέρα από την αξεπέραστη ποδοσφαιρική του αξία, αλλά και τις κατακτήσεις τίτλων που μας χάρισε ως προπονητής. Δεν είναι ντροπή να αναγνωρίζεις τον πρωτοπόρο μιας ιδέας, να παίρνεις την ιδέα και να την εξελίσσεις. Η Μπάρσα έκρινε ότι η φιλοσοφία του Αγιαξ της ταιριάζει. Την υιοθέτησε, επένδυσε σε αυτή, δεν την εγκατέλειψε για να κερδίσει κάποιους τίτλους παραπάνω και τα τελευταία χρόνια συλλέγει τους καρπούς. Το γήπεδο είναι ο καθρέφτης και αυτό που απολαμβάνουν τα μάτια μας, δίνουν την απάντηση στο ερώτημα «άξιζε τον κόπο και την αναμονή;».

Επανερχόμενος στον Αγιαξ, τα τελευταία χρόνια, η ομάδα του Άμστερνταμ κάπου είχε χάσει το δρόμο. Σταμάτησε να εμπιστεύεται τις ακαδημίες, επικεντρώθηκε σε μια προσπάθεια να πάρει τίτλους βασιζόμενος σε έτοιμους παίκτες και η μια αποτυχία διαδεχόταν την άλλη. Λες και ένας δαίμονας τιμωρούσε τον Αγιαξ για το αμάρτημα της ύβρεως προς την δική του ιστορία και τη δική του φιλοσοφία.

Μέσα στη φετινή σεζόν, για καλή του τύχη, ο «Αίας» θυμήθηκε το παρελθόν του. Ο Κρόιφ δραστηριοποιήθηκε ξανά. Παρά την κόντρα με τη διοίκηση, η γνώμη του μέτρησε. Προπονητής ανέλαβε ένα παιδί του συλλόγου, που μέχρι πιο πριν είχε πόστο στις ακαδημίες: Ο Φρανκ Ντε Μπουρ, μέλος της τελευταίας ομάδας του Αγιαξ που κατέκτησε την κορυφή της Ευρώπης. Μια σειρά από ποδοσφαιριστές της δεύτερης ομάδας, της επιλεγόμενης Toekomst, προωθήθηκαν στην πρώτη. Ο καλύτερος κατά τεκμήριο ποδοσφαιριστής, Λουίς Σουάρες, πωλήθηκε στη Λίβερπουλ.

Υπήρξαν βέβαια κλυδωνισμοί, δεν πατάς ένα κουμπί και αλλάζουν όλα. Αποκλεισμός στο Γιουρόπα Λιγκ από την Σπαρτάκ Μόσχας. Απώλεια του Κυπέλλου στον τελικό με τρόπο που πόνεσε: Ήττα 3-2 από την Τβέντε στην παράταση και ενώ ο Αγιαξ προηγήθηκε  με 2-0.

Μια εβδομάδα μετά τον τελικό Κυπέλλου, ο Αγιαξ είχε ξανά την Τβέντε απέναντί του. Αν δεν νικούσε, αντίο πρωτάθλημα, υπήρχε δε ο κίνδυνος να μη βγει ούτε δεύτερος. Ο Ντε Μπουρ όμως προέταξε τη φιλοσοφία με την οποία είχε ανδρωθεί ο ίδιος στον Αγιαξ και όχι τη λογική «τίτλος να είναι και όπως να είναι»: Η ίδια ακριβώς ενδεκάδα, όπως στον τελικό Κυπέλλου. Με 9 στους 11 παίκτες προερχόμενους από τις ακαδημίες.

Τώρα που γράφεται το κείμενο, ο Αγιαξ έβαλε το τρίτο χρυσό αστέρι στη φανέλα του, αφού κατέκτησε για 30^η φορά το πρωτάθλημα Ολλανδίας. Αλλά δεν ήταν τα πρωταθλήματα που του έλειπαν. Κάτι άλλο του έλειπε και φαίνεται να το ξαναβρίσκει. Κάποτε, η Μπάρσα τον μιμήθηκε. Τώρα ήρθε η δική του σειρά να μιμηθεί τη Μπάρσα. Δεν ξέρω πόσο ψηλά θα φτάσουν ο Αγιαξ και οι πιτσιρικάδες του. Χαίρομαι όμως που αυτός ο σύλλογος ξαναβρίσκει τη συνταγή που τον έκανε σπουδαίο.

Ο Μάνος Χατζιδάκις το είχε πει κάπως έτσι: «Οι μεγάλοι δανείζονται, οι μικροί αντιγράφουν». Μπάρσα και Αγιαξ δανείστηκαν και δανείζονται ο ένας από τον άλλο. Είναι μεγάλη η λίστα παικτών και προπονητών που πέρασαν και από τους δυο συλλόγους, γεγονός σαφώς όχι τυχαίο (Κρόιφ και Ντε Μπουρ είναι δυο άκρως χαρακτηριστικές περιπτώσεις). Κυρίως όμως μοιράζονται την ίδια νοοτροπία και την ίδια αντίληψη για την εξέλιξη του ποδοσφαίρου. Αυτό είναι και το σημαντικότερο για το ίδιο το σπορ. Είναι η απάντηση σε αυτούς που πιστεύουν ότι οι ομάδες αγοράζονται. Μπορεί και να αγοράζονται. Είναι όμως πολύ πιο όμορφο όταν χτίζονται.

Ο Αγιαξ καθιερώθηκε πανάξια σαν ομάδα – ορόσημο στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Οταν η σημερινή Μπαρσελόνα ολοκληρώσει τον φυσιολογικό κύκλο της, θέλω να πιστεύω, ότι δεν θα τη θυμούνται μόνο για τους τίτλους που πήρε. Σαφώς και θα μνημονεύονται και αυτοί. Θα είναι όμως υπέροχο να έχει περάσει στις συνειδήσεις όλων ότι αυτή η ομάδα πήρε το ποδόσφαιρο από μια συγκεκριμένη εποχή και το πέρασε σε μια άλλη, αφού μετά από αυτή, το ποδόσφαιρο δεν είναι πια το ίδιο.